آبششها به عنوان یکی از حیاتیترین ارگان های بدن ماهی باید همیشه مورد توجه ما باشند و به دقت بررسی شوند تا با دیدن اولین علامتهای تنفس نامناسب وضعیت آنها بررسی شود.
آبشش به عنوان اصلیترین اندام در تبادل اکسیژن و کربن دیاکسید نقش دارد و تنفس ماهی از طریق این اندام انجام میشود. آبششها علاوه بر نقش تنفسی در دفع برخی از مواد زاید بدن مانند آمونیاک نیز نقش دارند و ماهی توسط این ارگان بخشی از آمونیاک دفعی خود را به بیرون از بدن دفع میکند. نقش دیگر آبشش حفظ تعادل درونی بدن یا به عبارت دیگر حفظ فشار اسمزی بدن است. با توجه به اینکه در ماهیان آب شیرین محیط خارج از بدن نسبت به داخل رقیق تر بوده همواره بدن باید میزان آب اضافی را خارج کند تا تعادل برقرار شود بنابراین این نقش مهم نیز بر عهده آبششهاست. در ماهیان آب شور این پروسه متفاوت است و برعکس ماهی برای حفظ این تعادل باید همواره مقداری آب بنوشد اما ماهی آب شیرین آب نمینوشد.
عوامل موثر بر عملکرد آبششها
- عوامل تغذیه ای
- عوامل محیطی و مدیریتی
- عوامل عفونی
عوامل تغذیهای بیماری آبشش ماهی :
در رابطه با عوامل تغذیهای میتوان این گونه گفت که کمبود ویتامینهای مختلف به خصوص گرئه ویتامین b میتواند موجب بدشکلی و کاهش عملکرد آبششها شود که در نهایت باعث مرگ ماهی میشود.
شما میتونید بهبرین غذاها و مکملهای غذایی ماهی را از ماهی پت تهیه نمایید.
عوامل محیطی و مدیریتی بیماری آبشش ماهی:
معمولا مهمترین مشکلی که در این باره وجود دارد، بحران آمونیاکی است. یعنی سیستم فیلتراسیون مناسبی ندارد و ماده دفعی به صورت آمونیاک از آبشش دفع میشود اما به مواد دیگر تبدلی نمیشود و یا خارج نمیشود. در این مواقع ابتدا بافت آبشش صدمه میبیند و این صدمات اغلب با چشم قابل رویت نیست اما در برررسی میکروسکوپی آبششها شاهد این هستیم که تورم و به اصطلاح چماغی شدن و التهاب در آبشش وجود دارد و در این موارد ماهی با علامت کمبود اکسیژن و گاهی بدون علامت تلف میشود.
مورد بعدی پی اچ آب است. پی اچ نامناسب نیز میتواند به بافت آبشش صدمه بزند و انتقال گازها را با اختلال مواجه کند. معمولا پی اچ خنثی ( 7) بهترین پی اچ برای نگه داری اکثر گونههای آکواریومی است. برخی ماهیها مانند دیسکس یا تترا نئون پی اچ 6-6.5 را بیشتر میپسندند اما پی اچ زیر 6 برای ماهی خطرناک خواهد بود. حداکثر پی اچ نیز در سیچلاید های مالاوی و یا ماهی کوی و گلدفیش تا 8 میتواند مورد قبول باشد اما پی اچ بالای 8 معمولا برای ماهی کشنده خواهد بود.
عوامل عفونی بیماری آبشش ماهی:
و در نهایت مهمترین عامل تلفات و صدمات آبشش عوامل عفونی هستند که ممکن است در اثر موارد قبلی به صورت ثانویه به وجود آیند. عوامل عفونی در آبشش میتواند ناشی از انگلهای مختلف (تک سلولی، کرمها و …) باکتریهای بیماری زا و حتی موارد ویروسی باشد.
درمان هر یک از این موارد با یکدیگر متفاوت است و ممکن است یک یا چند عامل به صورت همزمان در ماهی موجب تلفات شود. پس تشخیص نوع درگیری بدون امکانات و بررسی توسط فرد متخصص امکان پذیر نیست اما به عنوان کسی که صاحب ماهی هستیم و یا با ماهی سر و کار داریم مهم ترین نکته تشخیص علائم درگیری آبششها است.
علائم بیماری آبشش ماهی:
به طور کلی علائم موارد بالا میتواند با یکدیگر یکسان یا متفاوت باشد اما یک سری از علائم کلی رو با هم بررسی میکنیم تا به محض مشاهده بتوان آن را بررسی و پیگیری نمود.
در ابتدا ممکن است تغییر در رفتار ماهی به وجود بیاید یعنی ماهی دائما در سطح شنا کند و تلاش کند اکسیژن را از سطح آب ببلعد. توجه کنید که شنا در سطح آب در بسیاری از ماهیان طبیعی است مانند گوپی یا آروانا و …
مورد بعد بررسی شدت و تعداد حرکات آبششی است . در موارد کمبود اکسیژن یا عوامل عفونی در ابتدا تعداد حرکات بیشتر میشود و ممکن است آبششها به طور نامنظم باز و بسته شوند (تک آبشش تنفس کنند) و در نهایت میزان بازکردن آبشش بیش از اندازه شود برای عبور حداکثری آب از روی آبشش و جذب اکسیژن است.
و در نهایت در صورت تلفات در دقایق اولیه بررسی بافت آبشش میتواند به ما نشان دهد که آبششها رنگ طبیعی و یکدستی دارند یا خیر. در موارد قسمتهای سفید رنگ یا گندیده ممکن است در آبشش وجود داشته باشد که نشان از بیماریهای آبشش است.
در نهایت با مشاهده هر کدام از موارد فوق در سریعترین زمان ممکن با ماهی پزشک کلینیک درمانی ماهی پت مشورت کنید تا از تلفات ماهیها جلوگیری کنید. توجه داشته باشید صدمات آبششی میتواند در عرض1 الی 2 روز تلفات صد درصد به همراه داشته باشد پس نکات گفته شده را جدی بگیرید.